Σύνοψη της Training Day του 6ου Συνέδριου Προσομοίωσης της ΕΚΤ
Η Training Day αποτελεί την πρώτη ημέρα του εκάστοτε Συνεδρίου Προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για φοιτητές, όπου διακεκριμένοι εκπρόσωποι των θεσμών, των επιχειρήσεων και της ακαδημαϊκής κοινότητας μοιράζονται τις γνώσεις και εμπειρίες τους με τους συμμετέχοντες.
Η Training Day του 6ου Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε στη Τράπεζα της Ελλάδος στις 9 Δεκεμβρίου 2022. Οι εξεταζόμενος θεματικές του Συνεδρίου ήταν:
- Μηχανισμός Μετάδοσης Νομισματικής Πολιτικής
- Πληθωρισμός (Είδη, Μορφές, Συνιστώσες, Ιστορικά Δεδομένα και προβλέψεις)
- Η συσχέτιση Δημοσιονομικής και Νομισματικής Πολιτικής στην περίοδο της πανδημίας και των γεωπολιτικών εξελίξεων
- Central Bank Digital Currency και Ψηφιακό Ευρώ
Το 6ο Συνέδριο δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την πολύτιμη υποστήριξη των Τράπεζας της Ελλάδος, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Alpha Bank, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, της Ένωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις και το Π.Μ.Σ. Διεθνείς Διαπραγματεύσεις του Ο.Π.Α.
Στον παρόν παρουσιάζονται οι θέσεις του συνόλου των ομιλητών στο πλαίσιο της Training Day. Στην φετινή διεξαγωγή μας τίμησαν οι κα. Παπακωνσταντίνου Χριστίνα, Υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Vujčić Boris, Διοικητής της Τράπεζας της Κροατίας, κ. Glöckler Gabriel, Principal Adviser Γενική Διεύθυνση Επικοινωνιών στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο κ. Γκόρτσος Χρήστος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος του Προγράμματος LLM «Financial Regulation» στη Ακαδημαϊκού Συμβουλίου του European Banking Institute, ο κ. Χατζηεμμανουήλ Χρήστος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς, Επισκέπτης Καθηγητής LSE και μέλος Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος, ο κ. Δράκος Κωσταντίνος, Αντιπρύτανης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο κ. Αθανασόπουλος Θεόδωρος, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις και Διευθύνων Σύμβουλος της Cepal Group, ο κ. Ζαββός Γιώργος, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, ο κ. Μαγγίνας Νίκος, Chief Economist, Επικεφαλής Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης, Εθνική Τράπεζα Ελλάδος, ο κ. Λεκκός Ηλίας, Chief Economist, Όμιλος Τράπεζας Πειραιώς και η κα. Κουρκουλή Σύλβια, Corporate Governance and Sustainability – ESG, Alpha Bank.
Εναρκτήριες Ομιλίες
Ο κ. Γιώργος Ζαββός, εκκίνησε τις ομιλίες της Training Day αναφέροντας πως εξελίξεις όπως πόλεμοι και κρίσεις αποτελούν μία ισχυρή δοκιμασία για την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να μετασχηματίσει το μοντέλο ευρωπαϊκής ολοκλήρωσής της σε ό,τι αφορά την ενέργεια, το εμπόριο, την άμυνα και τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Επιπροσθέτως, ο κ. Ζαββός κατέδειξε την ανάγκη για επιτάχυνση της εδραίωσης της Τραπεζικής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Αναφορικά με το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ο κ. Ζαββός υπογράμμισε ότι θα πρέπει να πληροί τρεις μελλοντικούς στόχους, οι οποίοι περιλαμβάνουν τη διατήρηση της ανθεκτικότητάς του, τη στήριξη προς την πράσινη μετάβαση και τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Επιπλέον, μιλώντας για τον καθοριστικό ρόλο των Αναπτυξιακών Τραπεζών, ειδικά σε περιόδους κρίσεων, αναφέρθηκε στη στήριξη της ΕΑΤ στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ανέφερε ότι η ΕΑΤ σκοπεύει να διευρύνει τα κριτήρια χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μέσω συγχρηματοδοτήσεων και παροχής εγγυήσεων. Κλείνοντας, ο κ. Ζαββός ανέδειξε τη σημασία της πράσινης μετάβασης, συγκρίνοντάς τη με τη Βιομηχανική Επανάσταση.
Τις εναρκτήριες ομιλίες έκλεισε ο κ. Θεόδωρος Αθανασόπουλος, όπου περιέγραψε τον ρόλο των διαχειριστών δανείων εντός του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ο κ. Αθανασόπουλος ανέφερε πως οι διαχειριστές δανείων αποτελούν διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων που δρουν εκ μέρους τραπεζικών ιδρυμάτων και των επενδυτών. Η βασική στόχευσή τους είναι προχωρήσουν σε αναδιαρθρώσεις των οφειλών μικρομεσαίων επιχειρήσεων και νοικοκυριών και για όσες περιπτώσεις δεν γίνει εφικτό να επαναφέρουν μέσω ρευστοποιήσεων τα περιουσιακά στοιχεία με παραγωγικό τρόπο στην οικονομία, συμβάλλοντας έτσι στην εξυγίανση και επανάκαμψή της. Τέλος, μίλησε για τις προοπτικές και τις προκλήσεις του κλάδου, καθώς και για την ανάγκη όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να είναι τεχνικά καταρτισμένα και καλά εκπαιδευμένα.
Keynote Ομιλίες
Οι Keynote Ομιλίες εκκινήσαν από την κα. Χριστίνα Παπακωνσταντίνου, η οποία αναφέρθηκε στους βασικούς παράγοντες που συνέβαλαν στην αύξηση του πληθωρισμού στην ζώνη του ευρώ, στην απόκριση της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος και σε ορισμένους προβληματισμούς για την άσκηση νομισματικής πολιτικής κατά την προσεχή περίοδο. Η κα. Παπακωνσταντίνου ξεχώρισε ως κύριους παράγοντες της αύξησης του πληθωρισμού την άνοδο στις τιμές της ενέργειας, τα σημαντικά προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες (και οι δύο παράγοντες επιδεινώθηκαν με τον πόλεμο της Ουκρανίας) και την ανάκαμψη της ζήτησης μετά από την άρση των περιοριστικών μέτρων που λήφθηκαν για την ανάσχεση της πανδημίας. Συνεχίζοντας, η κα. Παπακωνσταντίνου τόνισε πως η κατάλληλη απόκριση της νομισματικής πολιτικής προκειμένου να διασφαλίσει τη σταθερότητα των τιμών είναι να προχωρήσει σταδιακά αλλά αποφασιστικά, χαρακτηριζόμενη από ευχέρεια επιλογών και ευελιξία. Τέλος, η κα. Παπακωνσταντίνου επεσήμανε τους παράγοντες που πρέπει να συνεκτιμώνται στην διαδικασία ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής, όπως ο αυξημένος κίνδυνος ύφεσης, οι καθυστερήσεις στην μετάδοση των ληφθέντων αποφάσεων που έχουν στόχο την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ προέρχεται κατά κύριο λόγο από διαταραχές στην πλευρά της προσφοράς και τις πιθανές συνέργειες από τη συγχρονισμένη αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής διεθνώς. Η νομισματική πολιτική θα πρέπει να εμπνέει σταθερότητα και εμπιστοσύνη πως ο πληθωρισμός θα επανέλθει έγκαιρα στο στόχο του.
Τις Keynote Ομιλίες έκλεισε ο κ. Gabriel Glöckler, όπου ανέδειξε το σημαντικό ρόλο της επικοινωνιακής πολιτικής της ΕΚΤ και τον τρόπο με τον οποίο εκείνη επηρεάζει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της οικονομίας. Υπογράμμισε την πρόοδο που έχει και συνεχίζει να πραγματοποιεί η ΕΚΤ στον τομέα της επικοινωνίας προκειμένου να ενισχύσει την αξιοπιστία της σε ένα περιβάλλον έντονης αμφισβήτησης, ενώ τόνισε τον σημαντικό ρόλο των Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών στην διάδοση της νομισματικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο. Επεσήμανε, επίσης, τη σημασία του διαλόγου με τους νέους μέσα από δράσεις όπως το Συνέδριο Προσομοίωσης της ΕΚΤ, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη διεύρυνσης του διαλόγου αυτού. Παράλληλα, ο κ. Glöckler έθιξε την ως σήμερα απουσία κατανόησης του στόχου και του ρόλου της ΕΚΤ από το ευρύ κοινό της Ευρωζώνης, κάτι το οποίο δημιουργεί κενό στην εμπιστοσύνη που δείχνουν απέναντι στο θεσμό. Τέλος, περιέγραψε τρόπους με τους οποίους η ΕΚΤ προσπαθεί να απλοποιήσει και να εκσυγχρονίσει την μετάδοση των μηνυμάτων της προκειμένου να ανταποκριθεί στην πρόκληση.
Στην συνέχεια ο κ. Boris Vujčić, αναφέρθηκε στο κίνητρο για την υιοθέτηση του ευρώ και στην παρούσα κατάσταση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ). Πιο συγκεκριμένα, τόνισε ορισμένα από τα οικονομικά προνόμια της υιοθέτησης του ευρώ, επισημαίνοντας την μικρότερη έκθεση σε νομισματικό κίνδυνο, την δυνατότητα καλύτερης αντίδρασης σε οικονομικές κρίσεις και τα χαμηλότερα κόστη συναλλαγών και δανεισμού, αναφέροντας επίσης και άλλα προνόμια όπως η συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ζώνης του Ευρώ και η υπόληψη που φέρει στην παγκόσμια οικονομία. Ο κ. Vujčić υποστήριξε ότι τα οικονομικά κόστη της υιοθέτησης συγκριτικά με τα οφέλη είναι μικρά, εστιάζοντας στην απώλεια της αυτονομίας στην νομισματική πολιτική, στα εφάπαξ κόστη μετατροπής και στην αμελητέα αύξηση του επιπέδου των τιμών. Κλείνοντας, ο κ. Vujčić παρουσίασε την τρέχουσα κατάσταση της ΟΝΕ και πιο συγκεκριμένα την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων για την υιοθέτηση του ευρώ, κάτι το οποίο αναγκάζει τα υποψήφια κράτη μέλη να καταβάλουν σημαντική προσπάθεια προκειμένου να ενταχθούν και σηματοδοτεί σημαντικές αλλαγές στην θεσμική οργάνωση της ΟΝΕ.
Πληθωρισμός και οι απειλές που επηρεάζουν τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος
Ο κ. Χρήστος Γκόρτσος, ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο οι τρέχουσες εξελίξεις στο μακροοικονομικό περιβάλλον επηρεάζουν τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Ειδικότερα, επεσήμανε ότι το περιβάλλον διαρκούς κρίσης («permacrisis») στην Ευρώπη έχει οδηγήσει την οικονομία σε συνθήκες υψηλού πληθωρισμού και χαμηλής ανάπτυξης. Τόνισε, επίσης, ότι οι παράγοντες που συμβάλλουν στις πληθωριστικές πιέσεις δεν βρίσκονται άμεσα υπό τον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), γεγονός που καθιστά αναγκαία, πέρα από την αύξηση των βασικών επιτοκίων, τη στενότερη ευθυγράμμιση της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Τέλος, εστίασε στους αυξημένους κινδύνους που ενδέχεται να επηρεάσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, επισημαίνοντας ότι η κερδοφορία των τραπεζών αναμένεται να μειωθεί το 2023, γεγονός που θα οδηγήσει σε περαιτέρω περιορισμό της δανειοδότησης προς την πραγματική οικονομία, αυξάνοντας σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης ενός νέου κύματος μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Central Bank Digital Currencies και Ψηφιακό Ευρώ
Το δεύτερο πάνελ ξεκίνησε με την εισήγηση του κ. Κωσταντίνου Δράκου, όπου αναφέρθηκε στα σταθερά νομίσματα (stablecoins) και στα ψηφιακά νομίσματα κεντρικής τράπεζας. Αρχικά, τόνισε την ανάγκη χρήσης του όρου «κρυπτοστοιχεία» (“crypto assets”), αντί για «κρυπτονομίσματα» (“cryptocurrencies”), καθώς, τα εν λόγω στοιχεία, δεν επιτελούν τις βασικές λειτουργίες του χρήματος και δεν αποτελούν νόμιμο χρήμα (legal tender money). Επίσης, υπογράμμισε ότι τα “κρυπτοστοιχεία” χαρακτηρίζονται από μεγάλη αστάθεια (volatility), γεγονός που εμποδίζει την διαμόρφωση ενός συναλλακτικού πλαισίου που θα στηρίζεται σε αυτά. Στην συνέχεια, επικεντρώθηκε στο θέμα των σταθερών νομισμάτων (stablecoins), τα οποία δημιουργήθηκαν για να θεραπεύσουν το πρόβλημα της αστάθειας των “κρυπτοστοιχείων” (crypto assets). Πιο αναλυτικά, ανέλυσε τις μορφές των stablecoins, τις τεχνολογίες πάνω στις οποίες βασίζεται ο σχεδιασμός τους, τα θετικά, αλλά και τους κινδύνους που δημιουργούνται από την χρήση τους. Τέλος έκλεισε την εισήγησή του παρουσιάζοντας τα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών και συγκεκριμένα την προοπτική δημιουργίας ενός ψηφιακού ευρώ, εξετάζοντας τις πιθανές μορφές του, τα προτερήματά του έναντι των παραδοσιακών χαρτονομισμάτων, αλλά και προβληματισμούς σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις της έκδοσής του.
Οι ομιλίες του πάνελ έκλεισαν με την εισήγηση του κ. Χρήστου Χατζηεμμανουήλ, όπου αναφέρθηκε στην προοπτική δημιουργίας ενός ψηφιακού ευρώ, το οποίο θα μειώσει αισθητά το κόστος των διασυνοριακών και άμεσων πληρωμών. Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Χατζηεμμανουήλ, ανέλυσε τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το ψηφιακό ευρώ και ιδιαίτερα τόνισε την σημασία των πολιτικών ασφαλείας και απορρήτου για τους χρήστες και την ανάγκη δημιουργίας κριτηρίων για την χρήση του, με έμφαση στο ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως επενδυτικό μέσο. Τέλος, έθεσε το ζήτημα του περιορισμού της χρήσης των τραπεζογραμματίων με την εμφάνιση του ψηφιακού ευρώ, αλλά και της διαμόρφωσης του κατάλληλου νομικού πλαισίου για την έκδοση και την χρήση του.
Οι επιπτώσεις των πληθωριστικών πιέσεων στην Ευρωπαϊκή Οικονομία και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα: Μετασχηματισμός και ανάπτυξη στις νέες συνθήκες
Το τελευταίο πάνελ της Training Day, εκκίνησε ο κ. Ηλίας Λέκκος, όπου αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή οικονομία. Όπως επεσήμανε ο κ. Λέκκος, η συμφόρηση στην εφοδιαστική αλυσίδα μετά την πανδημία, η υψηλή ζήτηση αγαθών και ο μεγάλος όγκος εμπορευμάτων οδήγησαν σε υψηλό πληθωρισμό κατά τη διάρκεια του 2022, ο οποίος τώρα σταδιακά υποχωρεί. Ο κ. Λεκκός τόνισε, επίσης, ότι το 2023 στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται ύφεση της τάξης του 0,5%, ενώ ο προσδοκάται ότι θα φτάσει το 5%. Επιπλέον, ο κ. Λεκκός δήλωσε ότι ένα τεράστιο μέρος αυτού του πληθωρισμού οφείλεται στην εισαγόμενη ενέργεια και μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις για την οικονομία, όπως αύξηση των ποσοστών ανεργίας, οδηγώντας σε επιβράδυνση της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Κλείνοντας την ομιλία του, ο κ. Λεκκός υπογράμμισε ότι σύμφωνα με προβλέψεις ο πληθωρισμός αναμένεται να αρχίσει να μειώνεται σταδιακά φτάνοντας τελικά το ποσοστό του 2,5% μέχρι το 2024.
Τις ομιλίες της Training Day έκλεισε η κα. Σύλβια Κουρκουλή, εστιαζόντας στις προκλήσεις ενσωμάτωσης των παραγόντων ESG στον τραπεζικό τομέα. Όπως ανέφερε, τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται από σημαντικές αλλαγές σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Οι αλλαγές αυτές αγγίζουν μια ευρεία ατζέντα, όπως το υπόβαθρο της βιωσιμότητας και της κλιματικής αλλαγής, τις πρωτοβουλίες και τα πρότυπα του ESG, τις κανονιστικές και εποπτικές απαιτήσεις, καθώς και τη σύνταξη και εφαρμογή μιας σαφούς στρατηγικής μετάβασης. Συνέχισε τονίζοντας πως οι έννοιες της βιωσιμότητας και της κλιματικής αλλαγής δεν είναι καινούργιες για τις τράπεζες ή την οικονομία, παρόλα αυτά μια σειρά διεθνών συμφωνιών (Paris Agreement και EU Green Deal μεταξύ άλλων) επιτάχυνε την ανάγκη για μετασχηματισμό. Παράλληλα, η κα. Κουρκουλή υπογράμμισε πως τα τρέχοντα πρότυπα ESG επικεντρώνονται στις τράπεζες επειδή αποτελούν την κύρια πηγή χρηματοδότησης της οικονομίας και οι ρυθμιστικές αρχές, οι κυβερνήσεις, οι επενδυτές και τα ενδιαφερόμενα μέρη αυξάνουν την πίεση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς θεωρούν την πίεση ως το κύριο εργαλείο για την προώθηση της αλλαγής. Επίσης, ανέφερε ότι οι προσδοκίες των εποπτικών αρχών σχετικά με τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους, όπως εκφράζονται από την ΕΚΤ και την ΕΑΤ, σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης δημιουργούν την ανάγκη για αυξημένα δεδομένα που σχετίζονται με το ESG. Επεσήμανε, επίσης, πως οι τράπεζες αντιμετωπίζουν την πρόκληση της εξεύρεσης αυτών των δεδομένων, καθώς οι μεγάλες εισηγμένες εταιρείες, λόγω των προσδοκιών των μετόχων, είναι οι μόνες εταιρείες που τα δημοσιεύουν με οργανωμένο τρόπο, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις με περισσότερους από 500 εργαζόμενους που εντάχθηκαν πρόσφατα στο CSRD δεν παρέχουν επί του παρόντος δεδομένα της ίδιας ποιότητας. Τέλος, η κα. Κουρκουλή υπογράμμισε το γεγονός ότι τα δεδομένα του ESG θα πρέπει να ενσωματωθούν σε πολλαπλά μέρη της αλυσίδας δανεισμού και επενδύσεων.
Συνεχίζοντας, ο κ. Νίκος Μαγγίνας αναφέρθηκε στις μακροοικονομικές εξελίξεις της ευρωπαϊκής οικονομίας και στις παγκόσμιες τάσεις. Αρχικά, ο κ. Μαγγίνας τόνισε πως ο πληθωρισμός βρέθηκε στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων 40 ετών, υπογραμμίζοντας όμως ότι παρά την άνοδο η οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε σχετικά αμετάβλητη. Συνέχισε την ομιλία του περιγράφοντας τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας και στις αγορές μετοχών, όπου ανέφερε πως το ποσοστό ανεργίας βρέθηκε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες και οι αγορές μετοχών κατάφεραν να διατηρήσουν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών της προηγούμενης δεκαετίας παρά την διόρθωση που πραγματοποιήθηκε το 2022. Παράλληλα, εστίασε στην δημοσιονομική επέκταση που παρατηρήθηκε με σκοπό την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του Covid-19 γεγονός που οδήγησε σε αύξηση του δημόσιου χρέους σε όλο τον κόσμο, ενώ υπογράμμισε ότι η εκτεταμένη περίοδος «μη-συμβατικών» μέτρων νομισματικής πολιτικής πλησιάζει στο τέλος της. Τέλος, ο κ. Μαγγίνας ανέφερε πως η ισχυρή ανάκαμψη που ακολούθησε την κρίση του Covid-19 σε συνδυασμό με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και την ενεργειακή κρίση οδήγησαν σε ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού, ο οποίος αναμένεται να επιβραδυνθεί μέσα στο 2023.
Συνολικά, οι κρίσιμοι παράγοντες που θα καθορίσουν την επιτυχία ενσωμάτωσης του ESG και μετάβασης είναι οι εξής:
- Ορισμός του συνολικού στόχου, καθορισμός μικρότερων στόχων και επικοινωνία εσωτερικά και εξωτερικά
- Καθιέρωση σαφούς πλαισίου βιωσιμότητας για την ευθυγράμμιση των διαδικασιών και τη διαχείριση των κινδύνων
- Ανάπτυξη βασικών ικανοτήτων
- Get Involved
- Συνέδριο Προσομοίωσης ΕΚΤ
